Os Maios

A CONSERVACIÓN DOS MAIOS DE CANIDO (Ferrol)

A orixe da festa dos maios é incerta. Hai especialistas que a sitúan no mundo castrexo, outros relaciónana coas divindades gregas (Deméter ou Cloris) ou coas romanas (Maia ou Flora), incluso hai algún estudoso que asegura que a procedencia é dos pobos suevos. En calquera caso pódese asegurar que en Galicia ten moitos séculos de antigüidade, moitas formas diferentes de celebrala e con carácter pagán.

Chámase Ciclo do Maio a un conxunto de rituais de signo festivo relacionados coa floración e a eclosión vexetal que teñen como obxectivo o agradecemento á natureza pola chegada da primavera como un período de máis luminosidade no que abrochan as plantas e anuncian un futuro de abondosos froitos.

Hai constancia documental de que en Ferrol celebráronse os maios en todos os barrios ata os primeiros anos do século XX e que soamente no de Canido mantívose a tradición todos os anos ata os nosos días. Quizais a razón sexa que era a zona máis agrícola ou que a súa veciñanza tivo maior devoción polo ritual, o caso é que este barrio conservou o costume ancestral con todos os seus elementos, pero ao mesmo tempo foi dándolle matices específicos que fai a súa festa diferente ao resto.

Un dos elementos máis significativo é o enfeite do seu cruceiro. É un caso único que se fai cada ano dende hai séculos e que se pode considerar o maio principal. Poida que a orixe sexa unha antiga Árbore de Maio que se cristianizou e converteu nun cruceiro de madeira que durou ata o ano 1679 e que posteriormente construíuse en pedra. Hai constancia de que a finais do século XIX cubríase totalmente de flores, tapando os elementos relixiosos e de que as nenas formaban un corro collidas das mans e cantaban os maios ao seu redor. Tamén a fotografía máis antiga que se conserva do ano 1905 mantén o cruceiro cuberto de flores completamente. Aínda que nos arquivos eclesiásticos non hai constancia algunha da orixe, sábese polas informacións de prensa que, polo menos dende o ano 1879, saía cada 3 de maio unha rogativa dende San Xiao ata o cruceiro de Canido para a bendición dos froitos. Na actualidade hai un grupo de veciñas e veciños que seguen enfeitando o cruceiro no primeiro sábado de maio.

Sábese que ata finais do século XIX conserváronse en Canido maios humanos ou viventes (son nenos ou nenas que se cobren o corpo con follas e flores) e as maias (grupos de nenas e nenos que levan arcos con flores e que cantan coplas de maios e piden aguinaldo).

Os maios que seguen manténdose e que son moi característicos no barrio son os chamados maios altar. Antigamente colocábanse nas rúas, principalmente na Alonso López, e consistían en poñer adornos florais sobre unha mesa cuberta cun pano branco.

Os chamados maios figurados (con forma cónica ou piramidal) e que se leva dun lado a outro tiveron presencia en diferentes períodos. Os figurados artísticos (con todo tipo de formas e de enfeites) son máis recentes, pero non menos importantes.

Todos os maios van acompañados dun recipiente onde se pide o aguinaldo. No pasado dábanse castañas pilongas e chamábanse as maiolas. Ese aguinaldo pedíase despois de cantar os maios, incluso de facer unha pequena representación. Na actualidade non se cantan os maios no barrio de Canido, pero houbo épocas en que si se cantaron e quedan textos e melodías que se poden aínda recuperar.

Ánxela Loureiro. Autora do libro “Maios en Canido, Canido en maios”. Caderno 33 de FerrolAnálisis

Maio 2023