Ilustración 1. Festas de Santa Cruz

Canido foi, desde tempos innumerábeis, un barrio no que residiu a poboación agrícola ferrolá. Ergueuse sobre unha pequena aldea situada na parte máis alta do terreo, feito que lle valeu o apelativo de “última aldea de Ferrol” (Asociación Muiño do Vento, 2017). Os seus habitantes eran na súa maioría labregos. Poida que detrás disto estea o feito de que se comezase a celebrar a eclosión primaveral e a medra dos vexetais. Con todo, non se pode un esquecer da importancia que tivo, e continúa tendo hoxe en día, o Cruceiro na vida dos habitantes de Canido. Como en moitos lugares de Galicia, a Igrexa xogou un papel crucial, facendo súa esta arraigada tradición do mundo rural. En Canido os Maios estiveron ligados á festa de Santa Cruz de Maio (véxase imaxe 1). A esta débelle o nome unha das dúas parroquias que o conforman, a de Santa Cruz.

Ilustración 2. A rapazada subida no carro

É importante recalcar a cristianización que viviron os Maios de Canido, celebrados desde hai séculos baixo a denominación de Festas de Santa Cruz. Durante estas festas a rapazada encargábase de elaborar os Maios, fundamentalmente en Alonso López, rúa que vai desde o Cruceiro cara á praza da Tafona. O primeiro de maio sempre aparecía o Cruceiro ataviado para a ocasión con flores desde a base ata a cruz. Mentres, algúns mozos e mozas erguían pequenos altares de flores agardando por unha esmola. Outros dedicábanse a decorar os carros, nos que logo se subirían (véxase imaxe 2) para percorrer o barrio cantando as tradicionais coplas.

Ilustración 4. Renovación dos festexos

Ilustración 3. Publicacións sobre a festa de Santa Cruz

As diversas publicacións foron recollendo ao longo da historia os acontecementos que alí se sucedían (véxase imaxe 3). Pero non sempre a festa se mantivo igual de activa. Aínda que Canido soubo manter a tradición, houbo períodos de estancamento. Boa mostra disto pódese atopar no xornal La Voz de Galicia do ano 1983 (véxase imaxe 4). A festa gozou sempre de boa fama na contorna e nos momentos de máximo apoxeo celebrouse  unha gran verbena coas mellores orquestras galegas a que acudían veciños e forasteiros.

Con que a tradición se conservase tivo moito que ver un grupo de mulleres que a mantiveron viva case sen decatarse. Todos os anos eran as encargadas, non por imposición senón por devoción, de engalanar o Cruceiro. Para conmemorar o seu esforzo e para facer un percorrido polos Maios no barrio, Ánxela Loureiro, parente dunha delas, realizou un vídeo que deixamos ao final deste escrito.

Ilustración 5. Maio dun pavo real

Os novos tempos chegaron e con eles un novo grupo de xente que revitalizou a tradición, agora rebautizada co nome de Festa dos Maios. Nela conviven as tradicionais estruturas florais, cos maios en forma de cruz e os modernos maios figurados. Estes últimos cunha gran variedade de representacións, na gran maioría animais; polbos, pavos reais (véxase imaxe 5), sapoconchos, caracois ou mouchos. Na súa confección colabora todo o barrio e mesmo xente chegada doutras comarcas. A familia, asociación ou grupo de amigos que realizan o Maio adoitan poñer unha pequena cesta ao carón del en lembranza das antigas maiolas.

Canido engalánase e énchese de optimismo, ironía e gran colorido durante os días da festa. As rúas do barrio atéiganse de obradoiros, contacontos, concertos ou clases de capoeira; que se mesturan entre tanta flor e ledicia. Ademais, os Maios poñen de manifesto a familiaridade que se respira en Canido, onde desde o ano 2005 se realiza un xantar popular no que familias do barrio e outras que se queiran achegar fraternizan.

A Festa dos Maios non tería sentido sen a estimable cooperación de todas as asociacións que conforman a intrabarrial e a dos veciños, que cada ano se implican máis. Na actualidade, a directiva da Asociación de Veciños, presidida por Roberto Taboada, está a impulsar a tradición recompilando o seu material documental e fotográfico.

Ilustración 6. Cartel de Sofía Piñeiro

De feito, o primeiro ano desta nova directiva impulsouse unha mostra de fotografía dos Maios nos anos setenta e oitenta. Ademais, estase fomentando unha festa de proximidade, compatible coa vida diaria da veciñanza (Asociación Muiño do Vento, 2018). Sen esquecer a súa orixe, inténtase preservar a tradición implicando aos máis novos na súa realización e inculcándolles o gusto e o interese  polo tema. Un dos principais obxectivos é que coñezan que están a facer e por que motivo.

Para isto, promóvense actividades como o certame literario Inventa unha Flor, xurdido grazas a Asociación Muiño do Vento. Nel participan o Colexio San Rosendo, o CEIP Cruceiro de Canido, o CEIP Juan de Lángara e o IES Canido. Para participar, pídeselles que fagan unha composición literaria, de calquera xénero, na que se faga referencia aos Maios.

OPA CANIDO!Este ano a Festa dos Maios tivo que reinventarse pola situación derivada do COVID-19. Xa estaban todas as actividades organizas e todo planificado pero sobreveu a catástrofe. As actividades tiveron que adiarse e o futuro dos Maios era incerto. A pesar diso, a cidadanía non se conformou e buscou solucións. A xente foi creativa e propuxo realizar os Maios desde as xanelas… e así se fixo. Os que tiñan flores nos seus fogares, servíronse delas. Os que non podían dispoñer de ningún elemento floral natural, empregaron diversos materiais para conmemorar a primavera e o frutificar da maioría das plantas. Ademais, a Floristería Bambú e Vivaflor  puxeron á disposición dos veciños o material que tiñan nos seus almacéns.  A pesar de todo, e co esforzo de moita xente, a Festa dos Maios 2020 conseguiu seguir para adiante. É máis, readaptáronse as actividades para que fosen accesibles en liña, no seguinte enlace tendes máis información.

 

VÍDEO DE ÁNXELA LOUREIRO


 

Referencias do texto:

Ánxela Loureiro Llorca. (Produtor). (2020). Mil primaveras máis para Canido. [Vídeo].

Asociación Muiño do Vento. (Produtor). (2017). Aproximación a Canido [Vídeo]. De https://www.youtube.com/watch?v=YAvQp9EoOyE

Asociación Muiño do Vento. (Produtor). (7 de maio de 2018). Festas dos maios en Canido [Audio en podcast]. Recuperado de https://muinhodovento.gal/radio016/

Este año se celebrarán las fiestas de Santa Cruz de Canido (26 de marzo de 1983). La Voz de Galicia, p. 29.

 

Referencias das imaxes:

[Fotografía 1]. (Canido, Ferrol. s.f.). Festas de Santa Cruz. Imaxe tomada do: Almanaque de Ferrol. Real Academia Galega.

[Fotografía 2]. Obtida grazas a Roberto Taboada

[Fotografía 3]. Obtida grazas a Roberto Taboada

Ilustración 4. Este año se celebrarán las fiestas de Santa Cruz de Canido (26 de marzo de 1983). La Voz de Galicia, p. 29.

[Fotografía 5]. Obtida grazas a Roberto Taboada (2017).

Ilustración 6. Piñeiro, S. (Artista). (2020).